Historia torby, worka, sakwy czy też tobołka, używanego do przechowywania lub przenoszenia czegoś, sięga zamierzchłych czasów ludzkości. Prehistoryczne torby i sakwy z powodu braku kieszeni w ówczesnych ubraniach spełniały funkcję praktyczną jako przedmioty codziennego użytku. Prowadzący koczowniczy tryb życia nosili tobołki wykonane ze skóry, lnu czy konopi i zawieszone na kiju, służące głównie do gromadzenia oraz przenoszenia pokarmu czy też innych dóbr osobistych.

W czasach faraonów do przenoszenia i przechowywania zaczęto wykorzystywać koszyki plecione z trawy, trzciny i liści palmowych[1]Zob. J. Bojańczyk, Jej wysokość torebka, Warszawa 2019, s. 4.. Zamożni Egipcjanie do pasa lub przedramienia przypinali praktyczne torebki z materiału, służące do przechowywania niewielkich przedmiotów. Ubodzy Egipcjanie używali torebek z płótna do przenoszenia nasion. Dopiero w czasach starożytnych posiadanie sakiewki zaczęło świadczyć o statusie społecznym właściciela.  „…Starożytni Grecy używali skórzanych toreb zwanych byrsa jako woreczków na monety …”[2]O historii torebek, http://www.lothus.pl/o-historii-torebek/, dostęp: 26.05.2021., a greccy filozofowie wędrowali po świecie z większymi torbami wypełnionymi swoimi dziełami, materiałami piśmiennymi oraz innymi drobiazgami.

źródło: https://www.felice.pl/Torebki-damskie-historia-w-pigulce-cinfo-pol-113.html data dostępu 26.02.2021
źródło: https://www.felice.pl/Torebki-damskie-historia-w-pigulce-cinfo-pol-113.html  data dostępu 26.02.2021 

W torbach, wyglądem przypominających współczesne listonoszki[3]Zob. Towarzyszy nam od początków cywilizacji. Historia torebki, https://www.newsweek.pl/styl-zycia/historia-torebki-jak-dodatek-ewoluowal-przez-lata/ksfvhsv, data dostępu: 7.02.2021., średniowieczni przenosili narzędzia, broń, krzemień, żywność. A w sakiewkach, które były kawałkiem prostej skóry, zwiniętej i obwiązanej sznurkiem, stanowiącym jej zamknięcie, przechowywali pieniądze. Sakiewki nazywane jałmużniczkami zgodnie z nazwą służyły do przechowywania drobnych pieniędzy na jałmużnę[4]Zob. Zawsze pod ręką, blog towarzyszący wystawie zorganizowanej przez Muzeum Narodowe w Krakowie pt. Torebki damskie od średniowiecza do współczesności,. Często też zdobione scenami z dworskich romansów były przeznaczane jako zwyczajowy prezent dla panny młodej. Kaletką nazywano skórzany woreczek na pieniądze, noszony w pasie. Słowo „kaleta”, „kaletka”, wywodzi się od tureckiego słowa kalta[5]https://zawszepodreka.blogspot.com/2009/05/jamuzniczka.html, dostęp: 26.05.2021.  Zob. Rzemiosła średniowieczne. Sakwy, torby, kaletki – słownik,. Rzemieślnik wykonujący kaletę zwany był kaletnikiem. Przez kolejne wieki kształtowały się cechy toreb, zależne od funkcji, którą miały spełniać oraz potrzeb i statusu ich właściciela.  Powstawały coraz to nowe sakiewki, woreczki, misternie zdobione haftowane torebki, małe skórzane torebki z klamerkami czy też ze sznurkami do ściągania. Większość z nich noszono, przymocowując je do pasa. W XV wieku zarówno mężczyźni, jak i kobiety nosili tak zwane sakwy, które były większe niż wcześniej, bardziej pojemne, wykonane z aksamitu, jedwabiu lub atłasu, szyte złotymi nićmi, zdobione szlachetnymi kamieniami i eleganckimi haftami. Po sakwie można było rozpoznać status społeczny właściciela[6]http://rzemiosla.mistrzwitold.com.pl/index.php/slowniki/sakwy-torby-kaletki-slownik/, data dostępu: 26.02.2021.  Zob. Na początku była potrzeba… Torebka damska, https://wynalazki.andrej.edu.pl/wynalazki/36-t/621-torebka-damska, data dostępu: 7.02.2021.. W tym też wieku pojawiła się moda na torebki ślubne jako tradycyjny dar od druhny dla panny młodej. Woreczki te były misternie haftowanym rękodziełem, przedstawiającym miłosną historię. Popularne również były torby sokolnicze ze skóry, służące do przechowywania pokarmu dla polujących sokołów[7] Zob.http://torebka-damska.eu/tag/historia/, data dostępu: 8.02.2021..

źródło:  https://zawszepodreka.blogspot.com/2009/05/jamuzniczka.html
źródło: https://www.lorifactor.pl/sklep/p2719,ps-180-kaletka-sredniowieczna-xiv-xv-w.html data dostępu 26.02.2021 
źródło: https://zawszepodreka.blogspot.com/2009/05/sakwy-i-sakiewki-w-sredniowieczu-i.html data dostępu 26.02.2021 

W wieku XVI pojawiły się pierwsze kieszenie, a torebka stała się zbędnym elementem garderoby. Ozdobne stroje nie wymagały dodatków, dlatego torby i torebki zaczęto chować, a ich rozmiary stały się niewielkie. Osoby bogate zastępowały torby ukrytymi kieszeniami. Kobiety dowiązywały je pod spódnicą, a mężczyźni mocowali wewnątrz nogawek spodni. Torebki w formie kieszeni przyczepiane były pod spódnicą przy pomocy châtelaine[8]Zob. J. Bojańczyk, Jej wysokość torebka…, s. 8., to jest eleganckiego klipsa z łańcuszkiem. Ciekawostką z tego okresu są sweetbags[9]Zob. Torebki damski – historia w pigułce, https://www.felice.pl/Torebki-damskie-historia-w-pigulce-cinfo-pol-113.html, data dostępu: 6.02.2021.  – malutkie torebeczki, umieszczane w specjalnych kieszeniach ukrytych w fałdach sukni czy spodni, mające na celu zabijanie nieprzyjemnego zapachu ciała[10]Zob. Cztery wieki bez kąpieli. Co wepchnęło nas do wanny?, https://www.polskieradio.pl/8/3669/Artykul/1480066,Cztery-wieki-bez-kapieli-Co-wepchnelo-nas-do-wanny, data dostępu: 8.02.2021.. Warstwy ubogie nosiły wówczas torby wykonane z lnu lub skóry, przewieszone przez ramię, służące głównie do przenoszenia chleba czy narzędzi pracy. XVII wiek to czas powrotu torebek bogato ornamentowanych, stanowiących rekwizyt młodych niezamężnych kobiet.  Po raz pierwszy pojawiły się też portfele o różnym kształcie i zapięciu wykonywane przez kaletników lub krawców.

źródło: https://zawszepodreka.blogspot.com/2009/05/chatelaines.html data dostępu 26.02.2021
źródło: https://www.felice.pl/Torebki-damskie-historia-w-pigulce-cinfo-pol-113.html data dostępu 26.02.2021

Wiek XVIII to kunsztownie zdobione woreczki wykonane z szlachetnych tkanin, służące do przechowywania robótek ręcznych[11]Zob. Zawsze pod ręką. Ewolucja w dziedzinie projektowania garderoby pod koniec XVIII wieku, kiedy ogromne spódnice zamieniono na smukłe, dopasowane suknie, pod którymi nic już nie można było schować, wymusiły u kobiet noszenie w ręku niewielkich, poręcznych torebek, zwanych portmonetkami. Najbardziej charakterystyczne dla tamtej epoki są réticule (‘śmiesznotki’)[12] Zob. J. Bojańczyk, Jej wysokość torebka…, s. 9. – „malutkie jedwabne torebeczki trzymane w ręku lub przyczepiane za pomocą paska do nadgarstka…”[13]Torebki damskie. Pierwsze modele miały kształt worka przypominającego urny, liry czy tulipany. Z czasem przestały służyć do trzymania pachnideł czy szminek, a zaczęły służyć jako element garderoby[14]Zob. Na początku była potrzeba.

źródło:  https://zawszepodreka.blogspot.com/2009/05/woreczki-na-robotki-reczne-xviii-w.html
źródło: https://www.felice.pl/Torebki-damskie-historia-w-pigulce-cinfo-pol-113.html data dostępu 26.02.2021 
źródło: ksiazka moda historia mody od XVIII do XX taschen strona 59

Bardzo popularnym akcesorium mody na przełomie XVIII i XIX wieku były mufki[15]Zob. Zawsze pod ręką, używane również  jako torebki. W drugiej połowie XIX wieku zwiewne koronkowe mufki, zaopatrywane w różnego rodzaju kieszenie, weszły na sale balowe. W pierwszej połowie XIX wieku małe torebki pełniły już wyłącznie funkcję dekoracyjną, co zmusiło projektantów do stworzenia torebki podręcznej, pozwalającej na przechowywanie portfela i innych szpargałów oraz pojemnej torby na drobiazgi przydatne w podróży. Po raz pierwszy powstały wówczas typowe torby podróżne oraz walizki. Kobiety i mężczyźni używali sakiewki na monety. Damskie sakiewki były niewielkich rozmiarów i mogły pomieścić tylko kilka monet na niewielkie wydatki. Jedne z popularniejszych sakiewek to sakiewki pończochowe. Popularne były również sakiewki zapinane na dwie metalowe pałeczki, przewlekane przez pierścień. Ponieważ były trudne do otwarcie zyskały nazwę en diable[16]Zob. Tamże.. Era wiktoriańska przyniosła wiele zmian. Wielkie odkrycia (elektryczność, telefon, kolej), rozwój nowych technologii, przekształcenie manufaktur w fabryki, produkcja wyrobów na masową skalę – to wszystko sprawiło, że torebki również zaczęły tracić status luksusowego, trudno dostępnego produktu. Powstawała nowa generacja toreb wyposażonych w uchwyty, paski, wewnętrzne przegrody, komory, zamki i kieszonki, różniących się wielkością, kształtem i akcesoriami. Popularną w tym okresie techniką zdobniczą, kojarzoną głownie z epoką biedermeieru, było zdobienie szklanymi paciorkami[17]Zob. Tamże.. Pod koniec XIX wieku popularna stała się wykonywana ręcznie torebka z metalowej siatki[18]Zob. Tamże.. W 1907 roku została wynaleziona maszyna do automatycznej produkcji siatki metalowej, co wpłynęło na produkcję torebek. W najczęściej spotykanej wersji torebki z siatki metalowej, zwanej torebką pancerzową, ogniwa siatki łączyły płytki różnych kształtów.

źródło: https://zawszepodreka.blogspot.com/2009/05/mufki-czyli-zarekawki.html
Opracowanie graficzne Marek Wróblewski
źródło: https://zawszepodreka.blogspot.com/2009/05/torebki-podrozne.html
źródło: https://zawszepodreka.blogspot.com/2009/05/roboty-paciorkowe.html
 źródło: https://zawszepodreka.blogspot.com/2009/05/pod-koniec-xix-w.html

Wzrost popularności toreb i torebek na początku XX wieku sprawił, że akcesoria te były chętniej noszone i lepiej zaprojektowane. Do ich produkcji wykorzystywano skórę, materiały syntetyczne, tkaniny bawełniane pikowane lub zdobione haftem. Lata dwudzieste XX wieku to skórzana męska aktówka noszona przez kobiety jako symbol ich emancypacji. Pod koniec lat trzydziestych, do produkcji torebek wykorzystywano spreparowane skóry zwierząt wraz z głowami i łapami[19]Zob. Tamże., niemieszczące się w kanonie dzisiejszej mody. Obecnie każda z torebek musi być opatrzona certyfikatem legalności zgodnym z konwencją waszyngtońską.

II wojna światowa to duże i pojemne torby, mogące pomieścić nie tylko drobiazgi, ale i maskę gazową, a wydłużony pasek umożliwiał jej łatwe przesuwanie i zawieszanie. Projektanci w swoich modelach toreb zastępowali skórę, której brakowało, drewnem i tworzywem sztucznym.

Lata pięćdziesiąte w modzie to eleganckie suknie midi z podkreśloną talią, dodatkami w postaci rękawiczek i kapeluszy[20]Zob. Historia mody. Torebka, https://sites.google.com/site/ciekawahistoriamody/home/torebka – Christiana Diora, kostium z krótkim żakietem typu box jacket i perły – Coco Chanel oraz torebki: pikowana torebka na łańcuszku „chanelka” oraz Kelly Bag od Hermesa w kształcie trapezu z krótkim uchwytem oraz czterema wbitymi w podstawę ćwiekami. W latach sześćdziesiątych[21]Zob. Historia damskich torebek – od starożytności do XXI wieku, https://torebkimodne.pl/2017/08/07/historia-damskich-torebek-od-starozytnosci-do-xxi-wieku/, data dostępu: 5.02.2021 popularnością cieszyły się torby z motywami kwiatowymi o długich, wąskich uchwytach noszone na ramieniu. Lata siedemdziesiąte to czasy wygodnych, dużych toreb wykonanych ze skór licowych lub zamszowych. W następnej dekadzie modny stał się sportowy plecak Kånken, zaprojektowany przez szwedzkiego harcerza Ake Nordina z Fjällräven, by niwelować wady postawy skandynawskich nastolatków[22]Zob. Zwykły, niezwykły plecak. Historia plecaka Kånken, https://blog.stenaline.pl/skandynawia/zwykly-niezwykly-plecak-historia-plecaka-kanken/, data dostępu: 7.02.2021..

źródło: https://zawszepodreka.blogspot.com/2009/05/blog-post.html data dostępu 26.02.2021
źródło: https://blog.stenaline.pl/skandynawia/zwykly-niezwykly-plecak-historia-plecaka-kanken/  data dostępu 26.02.2021
źródło: https://batycki.eu/pl/

Obecnie na rynku znajduje się znaczna liczba modeli toreb różnego typu:  kopertówki, festivale, bowleyr, torby doktorki, shopperbagi, torby listonoszki czy plecaki. Projektanci prześcigają się, tworząc wyjątkowe, unikatowe torby, a mnogość stylów, materiałów, wzorów, detali i sposobów produkcji sprawia, iż torba jest kultowym elementem mody i daje możliwość podkreślenia własnego stylu. Najpopularniejsze i najbardziej pożądane torebki świata, noszone przez gwiazdy i ikony stylu to It bags – to one wyznaczają trendy. Kultowe torebki istnieją w modzie od zawsze, ale tylko nieliczne uzyskują miano It bag[23]Zob.  Najdroższe torebki świata – ranking najbardziej pożądanych torebek, które kosztują fortunę, https://domodi.pl/trendy/najdrozsze-torebki-swiata-ranking-najbardziej-pozadanych-torebek-ktore-kosztuja-fortune_3027, data dostępu: 11.02.2021.. Powołując się na Domodi, największą platformę modową w Polsce, i opracowany przez nich ranking z ostatniego dziesięciolecia, należy wyróżnić kilka projektów. Oto one:

1. Chanel 2.55 – pierwsza charakterystyczna pikowana torebka z legendarnym logotypem francuskiego domu mody. Zaprojektowana przez Coco Chanel w 1955 roku. Ma prostokątny kształt, długie łańcuchowe uszy, klapę z logo Chanel i jest pikowana. Uważana jest za najlepszą modową inwestycję.

źródło: https://www.felice.pl/O-legendarnej-torebce-Chanel-2-55-slow-kilka-cinfo-pol-118.html data dostępu 26.02.2021 

2. Baguette Fendi – słynna, ale niepraktyczna torebka, która wymaga drugiej, większej, na kobiece akcesoria. Pierwsze egzemplarze tkane były ręcznie w niewielkim zakładzie rzemieślniczym we Florencji. Baguette ma charakterystyczny kształt prostokąta z krótkim paskiem, może być noszona niczym bagietka z paryskiej piekarni. Pojawiła się w latach dziewięćdziesiątych noszona przez Carrie Bradshaw, obecnie dostępna jest w przeróżnych modelach i  wielkościach.

źródło: https://www.fendi.com/us/woman/bags/baguette/p-8br600ac9of1dsz data dostępu 26.02.2021

3. Kelly Hermes – torba, która stała się synonimem torby podróżnej w dużych rozmiarach z solidną rączką i charakterystycznym zapięciem na kłódkę. Model powstał w latach trzydziestych, a torebka popularność zyskała, gdy pokazała się z nią Grace Kelly. Do jej wyprodukowania służą starannie wyselekcjonowane gatunki skór, zszywane ze sobą ręcznie przy pomocy 2600 szwów przez około osiemnaście godzin. Na torbie wytłoczony jest napis: „Hermes Paris” i nazwisko rzemieślnika, który ją wykonał.

źródło: https://www.hermes.com/us/en/story/106196-kelly/ data dostępu 26.02.2021

4. Jackie Gucci – charakterystyczna, półokrągła torebka o dość miękkiej formie zaprojektowana w latach pięćdziesiątych. Chętnie nosiła ją Jackie Kennedy, uchodząca za ikonę stylu. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych pasowała do stylu boho, następne wersje są nowoczesne, minimalistyczne i bardzo designerskie.

źródło: https://www.gucci.com/us/en/pr/women/handbags/shoulder-bags-for-women/bucket-bags-for-women/jackie-1961-small-shoulder-bag-p-636706HUHHG8565 data dostępu 26.02.2021 

5. Vela Prada – plecak o doskonałym połączeniu minimalistycznego  designu z niebywałą funkcjonalnością. W 1984 roku użyto syntetycznego nylonu do jego uszycia.  Pojemność worka z dużymi bocznymi kieszeniami o dużej wytrzymałości do dziś nie ma sobie równych. Torba początkowo była dostępna w dwóch wersjach kolorystycznych – w czerni i brązie, a dziś występuje w każdym możliwym wariancie.

źródło: https://domodi.pl/trendy/it-bags-9-najbardziej-luksusowych-torebek-na-swiecie_2820 data dostępu 26.02.2021 

6. Speedy Louis Vuitton – jedna z najstarszych, kultowa, praktyczna, podręczna torebka, której historia sięga 1930 roku. Charakteryzuje ją kształt kuferka o miękkiej formie worka z tradycyjnym zapięciem kłódeczki i rączki, umożliwiającej trzymanie na przegubie w dłoni lub w zgięciu łokcia. Model Speedy uwielbiała Audrey Hepburn, dla której stworzono mniejszą wersję. W aktualnych kolekcjach torebka Louis Vuitton ma szerokości: 25, 30, 35 i 40 centymetrów.

źródło: https://domodi.pl/trendy/it-bags-9-najbardziej-luksusowych-torebek-na-swiecie_2820 data dostępu 26.02.2021 

7. Birkinbag Hermes nazwę zawdzięcza brytyjskiej aktorce Jane Birkin. To charakterystyczna, duża torba w kształcie trapezu, z klapką zapinaną na kłódeczkę i krótką rączką w rozmaitych wersjach.

źródło: https://www.hermes.com/us/en/story/106191-birkin/ data dostępu 26.02.2021 

8. Lady Dior – torebka nazwana na cześć księżnej Diany, niewielka, kwadratowa o krótkich rączkach z charakterystycznym pikowaniem. Dostępna w wielu rozmiarach, w różnych wersjach kolorystycznych i materiałowych. Największym hitem jest klasyczna w czerni, sprawdzająca się w roli torebki wizytowej.

źródło: https://domodi.pl/trendy/it-bags-9-najbardziej-luksusowych-torebek-na-swiecie_2820 data dostępu 26.02.2021

9. City Balenciaga – torebka w motocyklowym stylu o nieprawdopodobnym potencjale, oryginalnym wyglądzie, z motocyklowymi zdobieniami i frędzlami o miękkiej, skórzanej formie. Model uwielbiany przez celebrytów, którzy kupują go w każdej możliwej wersji kolorystycznej, a także redaktorów modowych i miłośników praktycznych oraz długowiecznych akcesoriów.

źródło: https://domodi.pl/trendy/it-bags-9-najbardziej-luksusowych-torebek-na-swiecie_2820 data dostępu 26.02.2021 

Aktualne torebkowe trendy sezonu wiosna-lato 2021[24]Zob. Trendy wiosna-lato 2021. modne torebki, które będą królować na ulicach w nowych sezonie, https://www.elle.pl/artykul/trendy-wiosna-lato-2021-modne-torebki-ktore-beda-krolowac-na-ulicach-i-na-instagramie-w-nowych-sezonie, data dostępu: 11.02.2021. promują symbiozę stylu z funkcjonalnością. Projektanci w swoich kolekcjach lansują skórzane teczki, ażurowe worki, inspirowane rybackimi sieciami czy sztuką wyplatania makramy, pojemne shopperki oraz pokrowce na telefon, będące konkurencją dla tradycyjnych naszyjników. Nadal modne są plażowe totebags i pojemne shopperki w miejskim stylu. Popularne w poprzednim sezonie torebki w rozmiarze XL, posiadające długie uszy do przerzucenia przez ramię zastąpiono w tym sezonie krótką rączką do trzymania w dłoni. W kolekcjach Dior, Acne Studios, Fendi czy Etro dominują miękkie formy i naturalne materiały bawełniane, a u Khaite, Salvatore Ferragamo, Dolce&Gabbana, Givenchy, Caroliny Herrery, Max Mary – duże torebki uszyte z eleganckiej czystej skóry sauté lub  ze skóry z naszytymi biżuteryjnymi aplikacjami. Fascynacja rękodziełem w 2021 roku dała o sobie znać we wszystkich  wiosennych kolekcjach torebek, które przypominają dekoracyjne sieci rybackie (Burberry, Fendi, Simone Rocha), fantazyjnie wyplatane makramy (Valentino, Rosetta Getty, Alberta Ferretti) albo znane z okresu PRL-u  siatki w nowoczesnym wydaniu (Nanushka, Longchamp). W sezonie nadal pozostają modne piknikowane kosze przyjmujące formę klasycznych trapezów lub retro kuferków czy kanciastych puzderek. Kosze plecione są z rafiii, wikliny lub liści palmowych. Najgorętsze It-brand pokazały: Celine, Altuzarra, Etro i JW Anderson. Alternatywą dla tradycyjnie wyplatanych koszy są torebki i kosze wyplatane ze skóry sauvage, która nie ulega presji czasu, lecz nabiera charakteru (przykładem jest polska marka Mako). Domy mody Jil Sander, Givenchy, Hermès, Victoria Thomas czy Prada prezentują ponadczasowe, eleganckie shopperki przewieszane przez ramię lub trzymane w dłoni,  jak koktajlowe kopertówki w kolorach piaskowego beżu, orzechowego brązu i ponadczasowej, niezastąpionej czerni. Mają one kształt prostokąta i usztywniane boki,  wykonane są z mięsistej skóry. Torebkowym trendem tego roku, odpowiadającym potrzebom właścicielek, są noszone zamiast naszyjników skórzane saszetki na komórkę, wyposażone w cienki pasek lub biżuteryjny łańcuszek. Podczas pokazów Coach 1941, Chanel, Balmain, Versave, Balenciaga i Jacquemus zaprezentowane zostały w wersji przymocowanej do ściskającego talię paska. W ofercie Givenchy i Marine Serre znalazły się także torebki-pokrowce, czyli designerskie case’y na butelki z wodą. Najważniejsze trendy torebek wiosna–lato 2021 to:[25]Zob. To właśnie te torebki będą modne w 2021 roku! Przedstawiamy najważniejsze trendy na sezon wiosna-lato, https://www.glamour.pl/artykul/to-wlasnie-te-torebki-beda-modne-w-2021-roku-przedstawiamy-najwazniejsze-trendy-na-sezon-wiosna-lato-210113010855, data dostępu: 11.02.2021.

  • pakowne torby w rozmiarze XXL, do których przymocowywane mogą być praktyczne sakiewki czy torebka na butelkę,
  • torebki na wielorazowe butelki,
  • shopperki i kopertówki XXL,
  • torebki na dokumenty – prostokątne i całkiem płaskie,
  • wiklinowe koszyki, torebki z rafii i inne plecionki oraz siatki,
  • torebki w cukierkowej kolorystyce: różowe, fioletowe, miętowe, cytrynowe czy pomarańczowe,
  • torebki zdobione łańcuchami,
  • torebki inspirowane głównymi trendami mody sezonu wiosna–lato 2021: River Island – żółta półokrągła torebka cross body, South Beach – przezroczysta torba shopperka z bambusowymi rączkami.
źródło: https://www.elle.pl/artykul/trendy-wiosna-lato-2021-modne-torebki-ktore-beda-krolowac-na-ulicach-i-na-instagramie-w-nowych-sezonie data dostępu 26.02.2021 
źródło: https://www.elle.pl/artykul/trendy-wiosna-lato-2021-modne-torebki-ktore-beda-krolowac-na-ulicach-i-na-instagramie-w-nowych-sezonie data dostępu 26.02.2021 
źródło: https://www.elle.pl/artykul/trendy-wiosna-lato-2021-modne-torebki-ktore-beda-krolowac-na-ulicach-i-na-instagramie-w-nowych-sezonie data dostępu 26.02.2021 

Nadchodzący sezon zwiastuje, że zamiast jednej torebki będzie się nosić kilka na raz na przykład dwie saszetki umiejscowione w talii albo nerka noszona razem z torebką pod pachą.

Jednym z najważniejszych kierunków rozwoju branży jest zwrot w stronę handmade, ekologii, recyklingu i upcyklingu. Dotychczasowe rękodzieło, kojarzone z tanim wytwórstwem domowym, przeistoczyło się w handmade – tworzenie unikatowych produktów na zamówienie, przeciwieństwo produkcji taśmowej. Produkty w nurcie handmade tworzone są ręcznie i nigdy nie są identyczne, dzięki czemu klient otrzymuje wyjątkowy produkt. Natomiast dzięki nowoczesnym kanałom komunikacji i dystrybucji poprzez internet wytwórcy produktów mają możliwość budowania własnej marki i sprzedaży wyrobów. Idea upcyklingu po raz pierwszy została omówiona przez Riemanna Verlaga w publikacji Upcycling z 1999 roku, a spopularyzowana przez  Williama McDonougha oraz Michaela Braungarta, autorów książki Cradle to Cradle: Remaking the Way We MakeThings z 2002 roku[26]Zob. Upcykling, https://pl.wikipedia.org/wiki/Upcykling, data dostępu: 21.02.2021.  Upcycling w produkcji spożywczej – z czym to się je? – Biznes/technologie, www.portalspozywczy.pl [dostęp 2018-01-25] (pol.).. Efektem upcyklingu są produkty o znacznie wyższej wartości niż surowce użyte do produkcji. Starym, często niepotrzebnym przedmiotom nadawane jest nowe życie poprzez zmianę nie tylko ich funkcji, ale także bardzo często i formy. Pierwszymi, może nawet niezamierzonymi, a wynikającymi z potrzeby odbiorcy najprostszymi przykładami upcyklingu[27]Zob. Upcycling wyższą formą recyclingu?, https://cottonara.blogspot.com/2014/01/upcycling-wyzsza-forma-recyclingu.html, data dostępu: 20.02.2021. na początku XX wieku były: torebki szyte z plandek samochodowych i bannerów reklamowych, sandały ze zużytych opon samochodowych, zasłona do drzwi wykonana z butelek po jogurcie, kołdry (quilt) Amiszów, wykonywane poprzez ponowne zastosowanie  wcześniej używanych  tkanin. W upcyklingu dzięki kreatywności i wyobraźni projektantów z odpadów produkowane są wysokiej jakości przedmioty użytkowe przy niewielkim wykorzystaniu nowych surowców naturalnych, zużyciu energii i postawieniu akcentu na techniki ręczne. Obecnie najbardziej popularnymi przykładami przedmiotów użytkowych wykonanych w ramach upcyklingu są[28]Zob. Upcykling – na czym polega?, https://rynekpierwotny.pl/wiadomosci-mieszkaniowe/upcykling-na-czym-polega/11454/, data dostępu: 20.02.2021.: meble i  kwietniki z palet, torby ze skrawków materiałów, starych firan, jeansów, doniczki z butów, zielniki z puszek po konserwach, ogródki z opon, obrazy ze szkła, guzików, włóczek, lampy ze słoików, butelek, rurek miedzianych, szafki ze starych okien, pledy na łóżko ze skrawków materiałów, poszewki ze starych swetrów, nadawanie drugiego życia ubraniom dzięki ich przeróbkom i tym podobne.

źródło: https://www.gowork.pl/poradnik/kariera/handmade-co-to-oznacza-i-jak-na-tym-zarobic data dostępu 26.02.2021
źródło: https://rynekpierwotny.pl/wiadomosci-mieszkaniowe/upcykling-na-czym-polega/11454/ data dostępu 26.02.2021

Rosnąca świadomość społeczeństwa w temacie recyklingu przyczynia się do coraz częstszego wykorzystania tego, co zostało zrobione oraz do ofiarowania rzeczom drugiego życia. Coraz więcej firm działa w duchu eko, a upcykling i recykling tworzą efekt kuli śnieżnej[29]Zob. Recykling, upcykling w modzie – jakie marki to robią?, https://lamoda.pl/inspiracje/recykling-upcykling-w-modzie-jakie-marki-to-robia/, data dostępu: 20.02.2021., stając się atrakcyjne dla kolejnych marek. Jedną z takich firm na polskim rynku jest „My guru”[30]Zob. Idea MY GURU https://www.myguru.pl/o-firmie,17, data dostępu: 31.05.2021. z Poznania, która tworzy unikatowe ubrania i upcyclingowe torby gnieciołki. Niepowtarzalne i miłe w dotyku ubrania, dopasowane są do potrzeb odbiorcy, wykonywane z materiałów z odzysku. Torby gnieciołki pochodzą z tkaniny roletowej, mięsistej, a zarazem zachwycającej sztywnością, kolorami i fakturą.

źródło: https://www.myguru.pl/zestaw-dowolny-gnieciolek-sredni-i-sakiewki-na-wi,3,70,374 data dostępu 26.02.2021

Recykling w modzie to nie tylko przetwarzanie starych ubrań w nowe, ale również robienie z nich czegoś zupełnie innego. Projektant Darren Romanelli[31]Zob. M. Wawrzynek, Recykling mody w design – fotele z ubrań Vetements, Rafa Simonsa i Off-White, https://www.f5.pl/design/recykling-mody-w-design-fotele-z-ubran-vetements-rafa-simonsa-off-white, data dostępu: 21.02.2021. wspólnie ze sklepem online LN-CC stworzył kolekcje foteli oraz sofę, które zostały wykonane z niesprzedanych kolekcji ubrań znanych domów mody i projektantów takich jak: Vetements, Martine Rose, Alyx, Maison Margiela, Off-White i Rafa Simonsa. Ubrania z wyprzedaży zostały wykorzystane w projekcie, który przetrwa na pewno dużej niż w szafie klientów ślepo podążającymi za trendami. Akcja – mniej kupuję to akcja prowadzona w obronie Ziemi, ucząca konsumentów mądrego kupowania, pokazująca sposoby na to, by nie kupować w nadmiarze i nie generować zbędnych odpadów.

źródło: https://www.f5.pl/design/recykling-mody-w-design-fotele-z-ubran-vetements-rafa-simonsa-off-white data dostępu 26.02.2021 

Do akcji przystępuje coraz więcej celebrytów, firm i organizacji min. Organizacja Projekt Klimatyczny w roku 2020 założyła na Facebooku wydarzenie Nie kupię nowych ubrań przez cały rok[32]Szefom firm odzieżowych to się nie spodoba. Tysiące ludzi nie chcą nowych ubrań, https://www.money.pl/gospodarka/szefom-firm-odziezowych-to-sie-nie-spodoba-tysiace-ludzi-nie-chca-nowych-ubran-6465156483803265a.html, data dostępu: 21.02.2021.. Firma Torf Corporation – Fabryka Leków Sp. z o.o. w ramach akcji wysyła próbki kosmetyków do przetestowania, dzięki czemu można sprawdzić, czy dany kosmetyk pasuje do nas i czy naprawdę jest nam potrzebny[33]Zob. Akcja: Kupuj mniej https://ekocykl.org/akcja-kupuj-kosmetyki-tolpa/, data dostępu: 21.02.2021.. Firma zachęca do dzielenia się próbkami, którymi nie jesteśmy zainteresowani i zużywania kosmetyków do końca, a opakowania jej produktów w całości nadają się do recyklingu. Anna Pięta nawołuje: „Dołączcie do mnie i kilku tysięcy modowych buntowników i nie kupujcie nowych ubrań. Im nas więcej, tym więcej zaoszczędzonej wody pitnej, CO2 i pestycydów.”[34]Od trzech lat nie kupuję nowych ubrań. Jak to zmieniło moje życie?, https://noizz.pl/opinie/od-3-lat-nie-kupuje-nowych-ubran-jak-to-zmienilo-moje-zycie-anna-pieta/d9b3kg5, data dostępu: 22.02.2021. W szwedzkim miasteczku Eskilstuna działa centrum handlowe ReTuna Recycling Mall wyłącznie z używaną odzieżą. Sklepy zaczynają wprowadzać modę na recykling ubrań poprzez ich odbiór w salonach czy wprowadzenie zniżek zakupowych, jeśli przyniesiemy stare ubranie. Jedna z największych i najpopularniejszych marek w Europie H&M tworzy pierwszą na świecie stacjonarną niszczarkę[35]Zob. N. Pobłocka, Maszyna do recyklingu w sklepie H&M zamienia stare ubrania w nowe nici – nowość na świecie, https://www.f7dobry.com/maszyna-do-recyklingu-w-sklepie-hm-zamienia-stare-ubrania-w-nowe-nici-nowosc-na-swiecie/, data dostępu: 22.02.2021., która zamienia stare ubrania na nowe nici. Producenci coraz częściej stosują zrównoważone metody produkcji. Ograniczając ślad CO2, kupują certyfikowaną bawełnę z ekologicznych upraw. Elementy garderoby są przyjazne środowisku, ponieważ zostają wykonane z Lyocell, to jest z włókien z celulozy lub pulpy drzewnej, które w przeciwieństwie do wiskozy, wytwarzane są przy użyciu organicznych rozpuszczalników w obiegu zamkniętym.

źródło: https://www.f7dobry.com/maszyna-do-recyklingu-w-sklepie-hm-zamienia-stare-ubrania-w-nowe-nici-nowosc-na-swiecie/ data dostępu 26.02.2021 

Jednym z przykładów takiej realizacji może być There bags. Ekologiczna torba z wykorzystaniem technik recyklingowych zaprojektowana w ramach pracy dyplomowej w katedrze wzornictwa na Wydziale Sztuki PWSZ. Co w torbie piszczy? to projekt obejmujący zaprojektowanie i wykonanie kolekcji toreb składającej się z plecaka, torebki i nerki. Głównym założeniem przy ich wykonaniu było wykorzystanie technik recyklingowych i upcyklingowych. 

W procesie projektowania brałam pod uwagę nie tylko swoje preferencje, to znaczy, co sama chcę nosić na co dzień i od święta, ale także starałam się odpowiedzieć na potrzeby przyszłych użytkowników kolekcji, wyrażone w przeprowadzonych badaniach ankietowych. Ankietowani zwracali uwagę przede wszystkim na to, że torby powinny być funkcjonalne, pakowne, z dużą ilością kieszeni, wysokiej jakości i przyjazne środowisku. W mojej kolekcji udało mi się zrealizować założone cele i zaprojektować funkcjonalne, o ciekawej formie i designie, przyjazne środowisku ekologiczne torby z wykorzystaniem technik upcyklingowych oraz recyklingowych. Założywszy wykorzystanie w projekcie już istniejących materiałów, sięgnęłam po kremowy materiał bawełniany, znaleziony „w babcinej szafie”. Zafarbowałam go ekologicznymi barwnikami, pozyskanymi z natury oraz koszul bawełnianych i dodatków zakupionych w sklepie z używaną odzieżą.

fot. Justyna Wojtanowska
fot. Justyna Wojtanowska

Poszukując odpowiedniej kolorystyki dla mojej kolekcji, powróciłam do tradycji i starej metody, w której do barwienia używano barwników otrzymywanych z roślin, owoców, warzyw, korzeni, ziół, kwiatów, kory drzew, grzybów, kawy czy herbaty. W moich poszukiwaniach pomocna okazała się publikacja Dywany i kilimy[36]Zob. W. Tuszyńska, Dywany i kilimy,  Warszawa 1982, s. 199–213., w której znalazłam informacje, jaki kolor mogę uzyskać, barwiąc tkaniny barwnikami roślinnymi. Powstała kolekcja może być prototypem nowej kolekcji, w której materiał barwiony naturalnymi barwnikami może być zastąpiony innymi, pozyskanymi z odzysku tkaninami takimi jak: ortalion, len, jeans, bawełna. Uzupełnienie kolekcji o aktualnie obowiązujące trendy w modzie nadało jej nowego charakteru.

fot. Justyna Wojtanowska
fot. Justyna Wojtanowska
fot. Justyna Wojtanowska
fot. Justyna Wojtanowska
fot. Justyna Wojtanowska

XX wiek doprowadził do ogromnego postępu technologicznego, rozwoju gospodarki i poprawy jakości życia, jednak był to też czas, w którym większość społeczeństwa nie zwracała uwagi na wpływ postępu i nieograniczonej konsumpcji na środowisko. Dziś nie można już bagatelizować konsekwencji produkcji ubrań po najniższej cenie, w krajach trzeciego świata, najczęściej z wykorzystaniem bardzo toksycznych substancji.

Należałoby powiedzieć „stop” wyniszczaniu planety i zalewowi konsumentów „masówką”, zwrócić uwagę na piękno zatraconego już rękodzieła, a także  na wykorzystanie ekologicznych materiałów do tworzenia wytrzymałych, modnych i niepowtarzalnych produktów.

Artykuł powstał w oparciu o pracę licencjacką zrealizowaną pod kierunkiem dr Ewy Bujak w Katedrze Wzornictwa Wydziału Sztuki PWSZ w Tarnowie.

Przypisy   [ + ]

1. Zob. J. Bojańczyk, Jej wysokość torebka, Warszawa 2019, s. 4.
2. O historii torebek, http://www.lothus.pl/o-historii-torebek/, dostęp: 26.05.2021.
3. Zob. Towarzyszy nam od początków cywilizacji. Historia torebki, https://www.newsweek.pl/styl-zycia/historia-torebki-jak-dodatek-ewoluowal-przez-lata/ksfvhsv, data dostępu: 7.02.2021.
4. Zob. Zawsze pod ręką, blog towarzyszący wystawie zorganizowanej przez Muzeum Narodowe w Krakowie pt. Torebki damskie od średniowiecza do współczesności,
5. https://zawszepodreka.blogspot.com/2009/05/jamuzniczka.html, dostęp: 26.05.2021.  Zob. Rzemiosła średniowieczne. Sakwy, torby, kaletki – słownik,
6. http://rzemiosla.mistrzwitold.com.pl/index.php/slowniki/sakwy-torby-kaletki-slownik/, data dostępu: 26.02.2021.  Zob. Na początku była potrzeba… Torebka damska, https://wynalazki.andrej.edu.pl/wynalazki/36-t/621-torebka-damska, data dostępu: 7.02.2021.
7.  Zob.http://torebka-damska.eu/tag/historia/, data dostępu: 8.02.2021.
8. Zob. J. Bojańczyk, Jej wysokość torebka…, s. 8.
9. Zob. Torebki damski – historia w pigułce, https://www.felice.pl/Torebki-damskie-historia-w-pigulce-cinfo-pol-113.html, data dostępu: 6.02.2021.
10. Zob. Cztery wieki bez kąpieli. Co wepchnęło nas do wanny?, https://www.polskieradio.pl/8/3669/Artykul/1480066,Cztery-wieki-bez-kapieli-Co-wepchnelo-nas-do-wanny, data dostępu: 8.02.2021.
11, 15. Zob. Zawsze pod ręką
12.  Zob. J. Bojańczyk, Jej wysokość torebka…, s. 9.
13. Torebki damskie
14. Zob. Na początku była potrzeba
16, 17, 18, 19. Zob. Tamże.
20. Zob. Historia mody. Torebka, https://sites.google.com/site/ciekawahistoriamody/home/torebka
21. Zob. Historia damskich torebek – od starożytności do XXI wieku, https://torebkimodne.pl/2017/08/07/historia-damskich-torebek-od-starozytnosci-do-xxi-wieku/, data dostępu: 5.02.2021
22. Zob. Zwykły, niezwykły plecak. Historia plecaka Kånken, https://blog.stenaline.pl/skandynawia/zwykly-niezwykly-plecak-historia-plecaka-kanken/, data dostępu: 7.02.2021.
23. Zob.  Najdroższe torebki świata – ranking najbardziej pożądanych torebek, które kosztują fortunę, https://domodi.pl/trendy/najdrozsze-torebki-swiata-ranking-najbardziej-pozadanych-torebek-ktore-kosztuja-fortune_3027, data dostępu: 11.02.2021.
24. Zob. Trendy wiosna-lato 2021. modne torebki, które będą królować na ulicach w nowych sezonie, https://www.elle.pl/artykul/trendy-wiosna-lato-2021-modne-torebki-ktore-beda-krolowac-na-ulicach-i-na-instagramie-w-nowych-sezonie, data dostępu: 11.02.2021.
25. Zob. To właśnie te torebki będą modne w 2021 roku! Przedstawiamy najważniejsze trendy na sezon wiosna-lato, https://www.glamour.pl/artykul/to-wlasnie-te-torebki-beda-modne-w-2021-roku-przedstawiamy-najwazniejsze-trendy-na-sezon-wiosna-lato-210113010855, data dostępu: 11.02.2021.
26. Zob. Upcykling, https://pl.wikipedia.org/wiki/Upcykling, data dostępu: 21.02.2021.  Upcycling w produkcji spożywczej – z czym to się je? – Biznes/technologie, www.portalspozywczy.pl [dostęp 2018-01-25] (pol.).
27. Zob. Upcycling wyższą formą recyclingu?, https://cottonara.blogspot.com/2014/01/upcycling-wyzsza-forma-recyclingu.html, data dostępu: 20.02.2021.
28. Zob. Upcykling – na czym polega?, https://rynekpierwotny.pl/wiadomosci-mieszkaniowe/upcykling-na-czym-polega/11454/, data dostępu: 20.02.2021.
29. Zob. Recykling, upcykling w modzie – jakie marki to robią?, https://lamoda.pl/inspiracje/recykling-upcykling-w-modzie-jakie-marki-to-robia/, data dostępu: 20.02.2021.
30. Zob. Idea MY GURU https://www.myguru.pl/o-firmie,17, data dostępu: 31.05.2021.
31. Zob. M. Wawrzynek, Recykling mody w design – fotele z ubrań Vetements, Rafa Simonsa i Off-White, https://www.f5.pl/design/recykling-mody-w-design-fotele-z-ubran-vetements-rafa-simonsa-off-white, data dostępu: 21.02.2021.
32. Szefom firm odzieżowych to się nie spodoba. Tysiące ludzi nie chcą nowych ubrań, https://www.money.pl/gospodarka/szefom-firm-odziezowych-to-sie-nie-spodoba-tysiace-ludzi-nie-chca-nowych-ubran-6465156483803265a.html, data dostępu: 21.02.2021.
33. Zob. Akcja: Kupuj mniej https://ekocykl.org/akcja-kupuj-kosmetyki-tolpa/, data dostępu: 21.02.2021.
34. Od trzech lat nie kupuję nowych ubrań. Jak to zmieniło moje życie?, https://noizz.pl/opinie/od-3-lat-nie-kupuje-nowych-ubran-jak-to-zmienilo-moje-zycie-anna-pieta/d9b3kg5, data dostępu: 22.02.2021.
35. Zob. N. Pobłocka, Maszyna do recyklingu w sklepie H&M zamienia stare ubrania w nowe nici – nowość na świecie, https://www.f7dobry.com/maszyna-do-recyklingu-w-sklepie-hm-zamienia-stare-ubrania-w-nowe-nici-nowosc-na-swiecie/, data dostępu: 22.02.2021.
36. Zob. W. Tuszyńska, Dywany i kilimy,  Warszawa 1982, s. 199–213.